Het grondigheids-syndroom

20 januari 2025 :

Mijn huisarts is een kluns. Elk jaar moet ik bij haar langs omdat ik voor de zoveelste keer last heb van hooikoorts. Ik lijd aan een recidiverende hooikoorts. Het lukt mijn huisarts niet om de hooikoorts definitief te stoppen. Het idee dat mijn huisarts mij eens en voor altijd van de hooikoorts moet bevrijden, vinden mijn collega’s raar.
Toch hebben de collega’s een soortgelijk idee over psychische klachten. Een psychotherapeut doet zijn werk pas goed als de patiënt tot aan de dag des oordeels gevrijwaard blijft van psychische problemen. Om het iets minder pathetisch te zeggen: een recidiverende patiënt betekent dat de therapeut slecht werk levert.
Veel psychotherapeuten leiden aan het grondigheidssyndroom. Ik stel voor om dit syndroom op te nemen in de DSM-6 en de aandoening als volgt te omschrijven:
Een aanpak van psychische problemen die uitgaat van onrealistisch hoge verwachtingen waardoor onevenredig veel tijd besteed wordt aan diagnostiek en aan behandelingen die op termijn weinig meerwaarde hebben. Het gaat gepaard met hoge kosten, leidt tot een stagnatie in de GGZ en tot stress bij behandelaren. Therapeuten die lijden aan het grondigheidssyndroom voeden hun patiënten met de onrealistische en schadelijke verwachting dat een leven zonder tegenslag mogelijk is of dat elke tegenslag te overwinnen valt.
Laat ik eerlijk zijn: mijn huisarts is geen kluns. Integendeel. Zij is een realistische vrouw met een pragmatische insteek. Zij helpt mij elk jaar van de hooikoorts af: kort en doelmatig. Zij beseft dat er nu eenmaal pollen rondzwerven waarop zij geen grip heeft en zij weet dat ik tot een risicogroep behoor. Zij heeft niet de pretentie dat zij mij voor altijd kan behoeden voor alle fysieke tegenslag die op mijn pad komt. Ook kan zij niets doen aan mijn kwetsbaarheid. Elk jaar staat zij voor mij klaar.
Veel psychische aandoeningen recidiveren ondanks alle goede therapieën. Psychotherapie is slechts één van de vele invloeden in iemands leven. We kunnen iemand op weg helpen of uit de put halen. Hoe grondig we ook werken, we kunnen niet voorkomen dat iemand ooit weer tussen de pollen belandt. Wellicht moeten we onze therapieën daarop af stemmen, net als de huisarts. Meer korte therapieën met de garantie dat we bij een recidief onmiddellijk weer klaar staan voor de patiënt. Misschien ook iets bescheidener in onze pretenties: we kunnen altijd wel iets voor een patiënt doen maar meestal niet alles en ook niet definitief.